evenwichts economie
De
Evenwichts­economie

Voor evenwicht in
economie, samenleving en milieu

DE ARBEIDS­MARKT BLIJFT SLECHT FUNCTIONEREN

Wat is het antwoord van de evenwichts­economie?

Stel niet
geld maar
werk
centraal

Vanaf de financiële crisis in 2007 tot ongeveer 2020 was de hoge werkeloosheid het probleem in de arbeidsmarkt. Daarna sloeg de arbeidsmarkt om en ontstond er krapte.

Beide situaties hebben nadelen voor de individuele werknemers, de samenleving en het economie als geheel. Dit komt aan bod in 1. en 2..

In 3. wordt besproken waarom de evenwichts­economie deze nadelen niet heeft. Hierdoor kan het economisch systeem en dus ook de samenleving optimaal functioneren.

1. De werkloosheids­situatie tussen 2007 en 2016 niet wezenlijk verbeterd

Kijk je echter naar de cijfers over 2007 tot en met 2015 dan is het aantal banen maar licht gestegen. Als je bedenkt dat er sinds de crisis veel parttime banen zijn bijgekomen en een aanzienlijk aantal mensen meerdere banen heeft, wordt het beeld minder rooskleurig.

En het totaal aantal gewerkte uren in Nederland eind 2015 ligt nog altijd onder het niveau van 2007, het begin van de crisis. [1]




Er zijn duidelijke redenen waarom in die periode de werkloosheid naar verwachting niet snel uitstijgt boven het niveau van voor 2007.
Zie ook. [2] [3]


Bedrijven zijn namelijk in staat om prima winsten te halen door kostenbesparing op arbeid. Dat is onder andere mogelijk door steeds verdergaande automatisering. [4]

Ook wordt er bezuinigd op loonkosten. Het aanzuigen van buitenlandse werknemers die vaak op een oneerlijke manier concurreren met lokale werknemers heeft voor risicogroepen (allochtonen, jongeren en laaggeschoolden) negatieve gevolgen.
Ook zorgt de drang om kosten te besparen ervoor dat veel mensen wel aan het werk kunnen blijven als zelfstandige, maar tegen veel slechtere arbeidsvoorwaarden. [5]


Bij het creëren van werkgelegenheid leunt de Nederlandse overheid heel sterk op de kenniseconomie. Daarmee valt echter het overgrote deel van de lageropgeleide werkzoekenden buiten de boot.
Lageropgeleiden en mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperkingen vinden moeilijk vast werk. We hebben het in Nederland steeds over een kenniseconomie, terwijl 60% van de jongeren een lagere beroepsopleiding volgt. [6]


We krijgen steeds meer te maken met een flexibele arbeidsmarkt: tijdelijke contracten, payroll-constructies, mensen worden ingehuurd via een uitzendbureau of als zzp'er.
In die nieuwe markt is er weinig zekerheid en wordt de werknemer bovendien slechter betaald. [7]

2. De arbeidsmarkt slaat na 2020 om

Na 2020 ontstaat een krapte op de arbeidsmarkt. [8]
Doordat de overheid tijdens de coronacrisis bedrijven overeind heeft gehouden met steunmaatregelen is het economisch systeem nog intact en kan het snel weer gaan draaien. Het geld van consumenten dat tijdens de lockdowns niet is uitgegeven wordt daarna gebruikt voor extra aankopen. Door de extra vraag zijn veel bedrijven op zoek naar extra werknemers die ze deels tijdens de crisis hebben laten gaan en elders werk hebben gevonden.

Daar komt nog bij dat de vergrijzing van de samenleving bijdraagt aan de krapte op de arbeidsmarkt.
De oude reflex om dan maar werkenden vanuit het buitenland aan te trekken is niet meer effectief omdat deze mensen ook gehuisvest moeten worden. De krappe huizenmarkt kan deze extra vraag niet aan.

Toch zijn er ook nog altijd veel mensen met specifieke vaardigheden die moeilijker een baan vinden en voor een langere periode werkloos zijn.

3. Het antwoord van de evenwichts­economie

Werk op eigen niveau tegen eerlijk loon
In het economisch systeem van de evenwichts­economie zal kostenbesparing nooit een belangrijke doelstelling zijn. De evenwichts­economie gaat er namelijk vanuit dat alle werkenden uit een lokale gemeenschap met hun arbeid in principe in staat zijn om de lokale gemeenschap van goederen te voorzien. Prijs en loon worden onderling afgesproken. En omdat hierdoor alle werkenden tegen het afgesproken loon de gemeenschap voorzien van wat ze nodig heeft is kostenbesparing op arbeidskosten overbodig. De uitkomst hiervan is dat iedereen uit de lokale gemeenschap werk tegen een eerlijk loon kan hebben.
Deze aanpak wordt toegelicht bij het thema Een bloeiende economie.

Uiteraard heeft de evenwichts­economie geen directe invloed op kostenbesparing door de overheid. Echter de evenwichts­economie heeft een degelijk economisch systeem waardoor kostenbesparing bij de overheid veel minder noodzakelijk is.
Geen verdringing op de arbeidsmarkt
Van verdringing op de arbeidsmarkt door buitenlandse werknemers kan in de evenwichts­economie geen sprake zijn. Organisaties - zo worden bedrijven in de evenwichts economie genoemd - hebben er baat bij als mensen uit de lokale gemeenschap werken in hun eigen organisatie. Want de lokale gemeenschap bepaalt wat er bij haar lokale organisaties gebeurt. Door de nadruk op lokaal hebben alleen lokale werknemers toegang tot de lokale arbeidsmarkt.

Toch worden hiermee het verlangen van mensen naar werk elders om te ontkomen aan de economische situatie in het eigen land niet ontkend. In het voorafgaande thema Geen goed antwoord op vluchtelingen­stromen is aangegeven welke structurele lange­termijn- en concrete korte­termijn­acties de evenwichts­economie onderneemt om te helpen bij deze economische problemen.

Ook kan de lokale gemeenschap besluiten om mensen uit andere regio's uit te nodigen om zich bij hun te vestigen. Hierbij hoeven geen werkelegenheids of economische motieven een rol te spelen. De evenwichts­economie is soepel in het opnemen van extra mensen omdat de gemeenschap de economie zo aanpast dat deze mensen een plek krijgen in op de arbeidsmarkt.
Ook bij vergrijzing een goed functionerende arbeidsmarkt
We merken om ons heen dat Nederland en Vlaanderen aan het vergrijzen is en dat er dus minder mensen beschikbaar zijn op de arbeidsmarkt. Dat leidt in de vrijemarkteconomie tot kraptie.

De evenwichts­economie heeft een efficiënter economisch systeem: We hoeven met zijn allen veel minder te doen om een vervuld leven te leiden. Dat efficienter systeem heeft minder werkenden nodig en is dus ook een oplossing voor vergrijzing.

Referenties

Positief geformuleerde publicaties over de aantrekkende arbeidsmarkt door Nederlandse overheidsinstanties.
Arbeidsmarkt herstelt mondjesmaat in een aantrekkende economie
Europa is bezorgd over de flexwerker
Productiviteit stijgt, resultaten bedrijven blijven overeind door ontslag of minder salaris
Kamerbrief 'aanpak concurrentie op arbeidsvoorwaarden'
Kenniseconomie? Er zijn ook vmbo'ers
Flexibele arbeid belangrijk voor de arbeidsmarkt
Spanning op de arbeidsmarkt
[1]
Column BNR radio door macro-econoom Kees de Kort, mei 2017: een van de grootste raadsels in de economie
Bijbehorende tekst: In Japan, Engeland en Amerika is de werkloosheid laag maar de lonen stijgen niet echt.
CBS: Voor het eerst meer dan 10 miljoen banen in Nederland
PBL: Sterke banengroei in Nederlandse steden, maar werklozen profiteren niet
Column BNR radio door macro-econoom Kees de Kort, onderwerp: Niet zo veel banen, minder salaris
Column BNR radio door macro-econoom Kees de Kort, 2016, onderwerp: Tijdelijke verliezers
Bijbehorende tekst
[2] Arbeid in de uitverkoop
Als het eind 2017 macro economisch allang goed gaat is de arbeidsmarkt in de VS nog altijd niet toegankelijk voor een groot deel van de mensen aan de onderkant van de samenleving
Het gaat allemaal wat beter
[3] Europa is bezorgd over de flexwerker
[4] Productiviteit in Nederland 2002–2014
Column BNR radio door macro-econoom Kees de Kort, 2016, onderwerp: Jouw kostenbesparing is mijn gebrek aan salaris
[5] Kamerbrief 'aanpak concurrentie op arbeidsvoorwaarden'
[6] Kenniseconomie? Er zijn ook vmbo'ers
[7] Flexibele arbeid belangrijk voor de arbeidsmarkt
De platformeconomie biedt voltijdswerk tegen afbraakprijzen als zzp-er:
Nieuwsuur 16 dec 2017: Van Uber tot Deliveree: een duik in de platformeconomie
Werken in de Platformeconomie: Hoe beschermen we freelancers tegen platformen als Uber en Deliveroo, 2017
[8] Spanning op de arbeidsmarkt, CBS