evenwichts economie
De
Evenwichts­economie

Voor evenwicht in
economie, samenleving en milieu

SOCIALE EN MAAT­SCHAP­PE­LIJ­KE PRO­BLEMEN

en het antwoord van de evenwichts­economie

Stel niet
geld maar
de mens
centraal

We zijn gefocussed op geldverdienen en houden bij onze uitgaven vrijwel alleen rekening met de kosten. Dat is zichtbaar op persoonlijk niveau, maar ook in de maatschappij als geheel.

Dat lijkt in de vrije­markt­economie zo normaal dat we daar niet meer stil bij staan. Maar we beseffen ook dat waar het in het leven echt om gaat op de achtergrond raakt. En weten ook wel dat dit voor grote groepen in onze samenleving problemen oplevert.

1. Focus op geld heeft vaak juist het tegengestelde resultaat

Iedereen herkent de trend om alles wat geld kost te willen meten en kwantificeren om vervolgens de uitgaven tot het minimum te beperken. Die trend is vanaf de jaren 90 sterk in opkomst.

Hierbij worden termen gebruikt als hervormingen, efficiëntie in de zorg, rendementsdenken, afslanken van het overheidsapparaat, hoger rendement in het onderwijs, flexwerkers.

Rendementsdenken bij de overheid
De Amerikaanse antropoloog David Graeber formuleert zijn IJzeren Wet van Liberalisme als volgt: iedere markthervorming, ieder initiatief vanuit de overheid om te dereguleren en marktelementen de ruimte te geven, zal uiteindelijk leiden tot een toename van de totale hoeveelheid papierwerk en het aantal ambtenaren dat de overheid in dienst heeft. Oftewel: meer marktwerking brengt altijd meer regels en meer papierwerk.
De veranderingen in de Nederlandse zorgsector ondersteunen zijn stelling. [1]

Binnen het onderwijs pakken niet alle hervormingen slecht uit. [2]
Toch kan de hang naar efficiëntie precies het tegenovergestelde bereiken van wat we eigenlijk willen: goed onderwijs. [3]
Focus op geld bij het bedrijfsleven
Bij het thema Voortdurende kostenbesparingen belemmeren de economie wordt toegelicht waarom de focus op geld slecht is voor onze economie.
Van al deze efficiëntie­maatregelen ondervinden veel betrokken medewerkers de nadelen. [4]

2. Focus op geld vervaagt onze echte behoeften

We blijven overwerken, ondanks de negatieve gezondheids­effecten. [5]
Ook is er tot 2020 aan de onderkant van de samenleving een aanzienlijk aantal mensen met meerdere banen (stapelbanen). [6]


We zijn vaak bezig met het hoofd boven water houden. En we streven vaak ook naar een ideaal­plaatje: mooie spullen, mooi huis, genoeg geld, succes, aanzien.

Maar wat echt belangrijk is, wordt duidelijk als je je voorstelt dat je aan het einde van je leven de balans opmaakt. Waarschijnlijk zal je er spijt van hebben als je constateert alleen voor het geld gewerkt te hebben.

3. Alternatief van de evenwichts­economie

De in de vorige paragrafen gesignaleerde trend treedt niet op in de evenwichts­economie. En de reden is eigenlijk vrij simpel: in de evenwichts­economie staat niet geld centraal. De mens staat centraal.

In de evenwichts­economie ligt de nadruk niet op vraag en aanbod maar is de de burger het middelpunt van het economisch systeem. Door deze verandering van de spelregels komen we weer meer toe aan onze echte behoeften. Deze andere manier van vormgeven van de economie levert een beter draaiende economie op. Dit wordt toegelicht bij het thema Door keuzes economisch beter af.

Door de burger centraal te stellen kan de burger zijn leven zelf veel meer richting geven. Hij gaat keuzes maken die zijn leven meer in balans brengen.
Door de burger alle bewegingsvrijheid te geven in de economie ontstaat een systeem dat veel dynamischer en flexibeler is, ook wel omschreven als een 'bloeiende economie'. Dit wordt toegelicht bij het thema Een bloeiende economie, paragraaf 5.

Referenties

Meer markt betekent: meer bureaucratie
Weinig mis met 'rendementsdenken'
Het gaat om veel meer dan het rendementsdenken in het onderwijs
Werknemers klagen over ‘angstcultuur’ bij Ikea
Overwerken kan gezondheidsklachten opleveren.
Steeds meer mensen hebben stapelbanen
[1] Meer markt betekent: meer bureaucratie.
Meer marktwerking leidt niet tot minder, maar tot meer bureaucratie, stelt David Graeber in zijn nieuwste boek Utopia of Rules. De vergelijking met de Nederlandse zorgsector dringt zich op
[2] Weinig mis met 'rendementsdenken'.
Rendementsdenken is niet heel precies gedefinieerd, maar wordt geassocieerd met nadruk op kwantiteit boven kwaliteit, het opheffen van kleine onrendabele studierichtingen, publicatiedruk, de focus op hoge posities op de internationale ranglijsten van universiteiten en op het binnenhalen van prestigieuze onderzoeksprojecten
[3] Het gaat om veel meer dan het rendementsdenken in het onderwijs.
'Waar de leraar kennis wil overdragen vanuit zijn of haar passie en bezieling, is dit in de praktijk verworden tot de overdracht van kennis van een onderwijsproducent aan een onderwijsconsument op basis van doelmatigheid, efficiency en een opgelegde onderwijsmethodiek'
[4] Werknemers klagen over ‘angstcultuur’ bij Ikea.
De werknemers zeggen dat ze zich niet durven uitspreken uit angst voor represailles. Ze voelen zich gedwongen om altijd beschikbaar te zijn. Bij het plannen van diensten zou nauwelijks rekening gehouden worden met mensen die naast hun werk mantelzorg verlenen of gebonden zijn aan tijden van de kinderopvang
[5] 'Bijna helft van werkenden merkt gevolgen overwerk in privéleven', NOS 3 sep 2018
Waarom veel overwerken ongezond is, de Volkskrant 9 sep 2018
Mensen die meer dan 60 uur per week werken, vaak overwerken en daar bovenop veel werkdruk ervaren, hebben maar liefst 15 keer meer kans op een depressie dan hun collega’s die minder uren maken
Extreem overwerk blijkt een serieuze risicofactor te zijn voor gezondheidsklachten. Als het gaat om meer gematigd overwerk (van 1 tot 10 uur) dan hangen de gevolgen af van de werkomstandigheden
[6] Steeds meer mensen hebben een stapelbaan, NOS 17 okt 2015