evenwichts economie
De
Evenwichts Economie

Voor evenwicht in
economie, samenleving en milieu

☰
ℹ
↥
✕
✕

SAMENWERKING,

de ruggengraat van de even­wichts­eco­nomie.

Info foto ▽
✕

Samenwerking


Bron: Pixabay ▶
Licentie: Creative Commons License ▶

SAMEN­WER­KEN

De even­wichts­eco­nomie is volledig gebaseerd op vergaande samenwerking.

Deze samenwerking maakt concurrentie overbodig. Niet de kostprijs staat centraal maar 'welke manier van leven kiezen we'. Dit leidt tot een optimaal economisch systeem en een samenleving waarin iedereen zich beter voelt.

Samenwerking als basis voor de economie is heel logisch:
Economisch onderzoek toont aan dat samenwerken beter uitpakt dan concurrentie, voor alle partijen. Daarnaast toont onderzoek aan dat de vrije­markt met zijn concurrentie een niet te onderschatten negatieve invloed heeft op onze hersenen, ons welbevinden en onze gezondheid. Ook staaft onderzoek dat mensen gaan samenwerken als hun omgeving dit gedrag stimuleert.

Een samenleving gericht op samenwerking zal zich op een andere manier gaan vernieuwen. Vernieuwingen zijn gericht op welzijn en milieu ipv op consumptie.

Eye opener: Samenwerken beter dan concurreren

Dit thema 'Samenwerken' vorm de basis voor veel andere thema's. We zullen nu gaan zien dat samenwerken in allerlei opzichten veel beter is dan concurreren. In dit thema wordt de grote lijn -het hoe en waarom- van samenwerking besproken. Bij de verschillende andere thema's worden telkens andere aspecten van deze samenwerking in detail besproken.

Inhoud
1. Waarom in de even­wichts­eco­nomie samenwerken prioriteit heeft ▽
1.1. Noodzaak tot samenwerken in economisch historisch perspectief ▿
1.2. Samenwerken leidt tot een veel beter economisch en sociaal systeem ▿
1.2.1. Handelen uit eigen belang pakt steeds vaker slechter uit dan samenwerken ▿
1.2.2. Samenwerking vermindert negatieve sentimenten en bijbehorende ondermeinende individuele keuzes ▿
1.2.3. Dus: Samenwerken met aandacht voor de ander en aandacht voor het collectief belang ▿
1.3. Wat samenwerken in even­wichts­eco­no­mie betekent... ▿
1.4. Kunnen grote groepen mensen wel samenwerken? / Kan een economie gebaseerd zijn op samenwerking? ▿
1.5. Het Rijnlands model is voorloper van het samenwerkings model van de even­wichts­eco­no­mie ▿
2. Hoe samenwerking in de even­wichts­eco­nomie werkt ▽
2.1. Samenwerking tussen burgers ▿
2.2. Organisaties zijn optimaal toegerust voor samenwerking ▿
2.3. Modiale samenwerking ▿
3. Samenwerken & Innovatie ▽
3.1. Zijn innovaties in de vrije­markt­eco­nomie wel zinvol? ▿
3.1.1. Innovaties in de vrije markt zijn minder zinvol omdat ze niet gericht zijn op het algemeen belang ▿
3.1.2. Vrije markt zeker niet optimaal voor succesvolle innovaties ▿
3.2. Innovaties in de even­wichts­eco­nomie zijn effectief en grondig ▿
3.3. Samenwerking brengt grootschalige innovatie en een breed productaanbod ▿
3.4. Innovatie binnen de even­wichts­eco­nomie in de praktijk ▿
3.4.1. Initiatieven tot innovatie ▿
3.4.2. Inspraak en financiering ▿
3.4.3. Risico's en voordelen ▿
3.4.4. Ontwikkelen van innovaties ▿
3.4.5. Intellectueel eigendom ▿

1. Waarom in de even­wichts­eco­nomie samenwerken prioriteit heeft

In deze paragraaf wordt toegelicht waarom verregaande samenwerking voor de economie en de maatschappij veel beter is dan concurrentie en waaraan deze verregaande samenwerking in de even­wichts­eco­nomie in grote lijnen moet voldoen.

1.1. Noodzaak tot samenwerken in economisch historisch perspectief

Adam Smith: Kiezen voor eigen belang levert het beste economisch systeem
De invloedrijke econoom Adam Smith uit de 18e eeuw betoogde dat de overheid zich zo weinig mogelijk dient te bemoeien met de economie. Iedereen moet de vrijheid hebben om te kiezen voor voor zijn eigen belang, hetgeen ook wel een 'laissez faire' economie genoemd wordt. Handelen uit eigenbelang komt ook ten goede aan het algemeen belang. 'The invisible hand' zorgt hier wel voor aldus Smith.

Smith was overigens geen voorstander van economisch egoïsme. Hij ging ervan uit dat mensen hun gedrag op een positieve manier aanpassen omdat zij door hun omgeving als goed beoordeeld willen worden. [1]


Zijn 'laissez faire' gedachtengoed wordt nu nog breed gedragen. Toch zijn er in de 21ste eeuw geen economische argumenten meer voor deze zienswijze. Hieronder zullen we gaan zien dat het hierop gebaseerde economisch systeem -de vrije markteconomie- verre van optimaal functioneeert voor de maatschappij als geheel.

Ten tijde van Smith zagen economen mensen in de economie als individuen die onafhankelijk van elkaar handelen. Dat was in die tijd ook een redelijke aanname omdat de economieën, het milieu en de samenleving nog relatief weinig beperkingen stelden aan het menselijk handelen.
John Nash: Mensen betrekken de keuzes van anderen ook bij hun eigen keuze
De wetenschapper John Nash die later leefde gaf economen het inzicht dat mensen bij hun keuzes rekening houden met de keuzes van anderen. John Nash introduceert een model om te bepalen wat er gebeurt als iedereen in een groep keuzes maakt en daarbij met de keuzes van de anderen uit de groep rekening houdt. Verderop wordt een voorbeeld van een model besproken. Zijn ideeën en modellen worden momenteel veel gebruikt in de economische wetenschap.
De economische modellen gebaseerd op het gedachtengoed van Nash tonen aan dat indivduele keuzes lang niet altijd een optimale situatie oplevert voor de groep. Deze kernboodschap wordt hieronder verder uitgewerkt.
'Adam Smith needs revision'
In de film "A Beautiful Mind" wordt een geïdealiseerde versie van het gedachtengoed van Nash gepresenteerd: 'Nash realized that the model of Adam Smith "every man for himself" is wrong when looking what is best for everyone. The best result comes, he says, when everyone in the group does what's best for himself and what is best for the group.'
Het verschil is dat er in de geïdealiseerde versie rekening gehouden wordt met 'what best is for the group'. In de vrije markteconomie echter kiest de consument uiteraard altijd voor 'best for himself'.

Bij afspelen plaatst YouTube cookies.
OK
A Beautiful Mind, Adam Smith needs revision

Toch komt het geïdealiseerde beeld uit "A Beautiful Mind" al dicht bij de praktijk in de even­wichts­eco­nomie. De praktijk in de even­wichts­eco­nomie is dat niet ieder individu voor zichzelf een afweging maakt, maar men 'gemeenschappelijk' bespreekt wat het beste is voor de gemeenschap en daarnaar handelt.
Toelichting aan de hand van het Prisoner's dilemma
Het effect van de zojuist beschreven manieren van handelen van mensen worden nu toegelicht aan de hand van een simpel theoretisch model. Bij wijze van introductie wordt hieronder de
klassieke vorm van het Prisoner's dilemma [2] toegelicht.

Deze klassieke vorm van het Prisoner's dilemma kan in een bredere context van economie, maatschappij en politiek worden geplaatst. Dit is eerder al uitgebreid aan de orde gekomen. We beperken ons nu tot de klassieke economische context:
Introductie: De klassieke vorm van het Prisoner's dilemma
Twee gewapende verdachten worden gearresteerd op verdenking van het samen plegen van een zware misdaad. Zij kunnen elkaar niet spreken. De aanklager heeft geen bewijs en stelt hen daarom het volgende voor:
  • Als jij bekent en hij zwijgt dan krijg hij 15 jaar en jij bent vrij.
  • Als jij bekent en hij bekent ook dan krijgen jullie allebei 10 jaar.
  • Als jullie allebei zwijgen dan krijgen jullie allebei 1 jaar voor wapenbezit.

Nash maakt veel gebruik van het weergeven van dit soort informatie in tabelvorm.

Aantal jaren cel
bij zwijgen / bekennen		 Ik
zwijg beken
De ander zwijgt 1 jaar │ 1 jaar 15 jaar │ vrij
bekent vrij      │ 15 jaar 10 jaar │ 10 jaar

Wat kan een verdachte het beste doen, wat is de beste strategie?
Samenwerken, dwz zwijgen? Of puur eigen belang nastreven, dwz bekennen?
(In de bovenstaande matrix zijn de optimale strategieën onderstreept.)

Het is voor elk van de verdachten beter om te bekennen. Want als de ander zwijgt dan heeft bekennen voordeel, immers de verdachte komt vrij in plaats van 1 jaar gevangenis. Maar ook als de ander bekent dan heeft bekennen een voordeel. De verdachte krijgt 10 jaar in plaats van 15 jaar gevangenis.
Omdat het voor beide verdachten het gunstigst is om te bekennen, krijgen ze beiden 10 jaar.

Kijkend naar het resultaat dan zouden ze gemeenschappelijk beter af zijn als ze zouden samenwerken en allebei zouden zwijgen. In dat geval krijgen ze allebei namelijk maar 1 jaar, zoals te zien is in de tabel. Het Prisoner's dilemma toont dus aan dat samenwerken voor de twee verdachten veel beter is dan te gaan voor hun eigen belang.
Vergelijkbare dilemma's waarin samenwerking eigenlijk veel beter is, komen in het leven van alledag vaak voor.
Keuze auto of ander vervoer, een Prisoner's dilemma
Om de gedachtengang van Adam Smith, John Nash en die van de even­wichts­eco­nomie wat beter toe te lichten wordt nu het Prisoner's dilemma bij de keuze auto of ander vervoer toegelicht. [3]
Dit Prisoner's dilemma wordt ook wel een sociaal dilemma en 'Tragedy of the commons' genoemd. [4]


We hebben de keuze tussen openbaar vervoer, fiets of de auto. We gaan uit van een woon-werk reistijd met de auto zonder verkeershinder van 30 minuten. Als iedereen regelmatig de auto neemt zal de reistijd tengevolge van extra drukte oplopen tot zo'n 40 minuten. Kiest iedereen heel vaak voor de auto dan ontstaan er files en zal de reistijd oplopen tot zo'n 60 minuten. De reis met openbaarvervoer of fiets duurt meestal wat langer dan een autorit zonder verkeershinder. Hiervoor gaan we uit van zo'n 50 minuten.
Kiezen we nauwelijks voor de auto dan sparen we het milieu, anders niet.
Dit leidt tot onderstaande tabel.

Effect op reistijd ⏰ en milieu 🐝
bij keuze voor auto of ander vervoer		 Ik kies voor
ander vervoer auto
Anderen
kiezen		 nauwelijks de auto ⏰ 50 min │ 50 min
🐝 goed
⏰ 50 min │ 30 min
🐝 goed
regelmatig de auto ⏰ 40 min │ 50 min
🐝 slecht
⏰ 40 min │ 40 min
🐝 slecht
heel vaak de auto ⏰ 60 min │ 50 min
🐝 slechtst
⏰ 60 min │ 60 min
🐝 slechtst


Ten tijde van Adam Smith was het idee dat mensen handelen uit puur eigen belang, ongeacht wat anderen doen. Als mensen in dit voorbeeld zouden handelen zonder rekening te hoeven houden met anderen dan zou men massaal voor de auto kiezen. Dat zou betekenen dat er files zouden ontstaan en de reistijd zou oplopen tot zo'n 60 minuten. De situatie rechts onder in de bovenstaande matrix.

Dat zie je in de praktijk niet vaak gebeuren. Mensen passen hun gedrag dus aan aan het gedrag van anderen, het gedachtengoed van John Nash. Zij zullen vaker de auto mijden. De onderste rij 'heel vaak de auto' is dus niet van toepassing. De middelste rij 'regelmatig de auto' is van toepassing.
Dat dit slecht is voor het milieu zal voor een automobilist geen argument zijn.
Veel mensen blijven kiezen voor de auto. [4]
Ongeacht wat hij doet, anderen zullen toch regelmatig de auto nemen. En zijn keuze verandert daar niets aan, is de veelgebruikte redenatie van de afzonderlijke weggebruiker.
De samenleving als geheel zou echter beter af zijn als er nauwelijks voor de auto gekozen zou worden. Immers vanuit de samenleving gezien weegt 10 minuten extra reistijd nauwelijks op tegen een slechte conditie van het milieu. (extra doden tgv fijnstof, extra CO2 uitstoot) Dit is dus een Prisoner's dilemma; Kiezen voor eigen belang levert het meest op, maar als iedereen dat doet dan is dat schadelijk voor iedereen.

In de even­wichts­eco­no­mie staat het algemeen belang voorop. De voorkeur gaat dan ook uit naar het nauwelijks auto gebruik, de situatie links boven in de matrix.
Mensen willen wel duurzame keuzes maken als anderen dat ook doen. [5]
En daar speelt de even­wichts­eco­nomie op in.

Als men in de even­wichts­eco­nomie gemeenschappelijk tot de conclusie komt dat een goed milieu belangrijk is en de maatschappij zo ingericht kan worden dat de auto overbodig is dan zijn mensen hiertoe bereid.
Men is bereidwillig omdat de economie en de samenleving helemaal doordrongen zijn van dit soort samenwerking, zoals we verderop zullen zien.

1.2. Samenwerken leidt tot een veel beter economisch en sociaal systeem

Om aan te tonen dat samenwerken een optimaal economisch systeem oplevert wordt eerst toegelicht waarom het tegenovergestelde, handelen in eigen belang, dat niet doet.
Daarna wordt ingegaan op waarom welke vorm van samenwerken wel een optimaal economisch system oplevert.

1.2.1. Handelen uit eigen belang pakt steeds vaker slechter uit dan samenwerken

Prisoner's dilemma's tonen aan dat concurrentie niet werkt
Een uitkomst van de Nash theorie is duidelijk en simpel:
Het (economisch) spel samen spelen zo dat gemeenschappelijke doelen bereikt worden is altijd beter dan een competatieve insteek om er zelf beter van te worden. Oftewel samenwerken is beter dan concureren.
Dat toont onderzoek aan. [6] [7] [8] [9] [10]
Het Prisoner's dilemma dat hierboven is geillustreerd vormt een rode draad bij veel van deze onderzoeken.
Prisoners delemma's nemen toe na 1950
Omstreeks 1950 lopen we door de economische groei en de bevolkingsgroei op alle terreinen tegen grenzen aan. Deze grenzen zorgen ervoor dat egoistisch gedrag sneller leidt tot schade voor het geheel. Oftewel het Prisoner's dilemma treedt vaker op.
Beeldend uitgedrukt: Vroeger was de aarde voor ons mensen een grote koelkast waaruit iedereen zo veel als hij maar wilde kon pakken. De koelkast vulde vanzelf weer bij. Nu zijn we met zovelen dat de koelkast zich niet goed meer kan bijvullen. Als mensen in hun streven naar eigen voordeel teveel nemen, worden anderen in hun bestaan bedreigt. Er is overleg en samenwerking nodig over de verdeling van de inhoud van de koelkast.
Dat geldt voor milieuproblemen:
Als een bepaalde groep besluit meer gebruik te maken van brandstoffen -meer autorijden, meer gas in industrie, meer vliegen- dan hebben anderen daar direct last van -meer drukte op de weg, meer fijnstof, meer smog, meer doden, meer lawaaihinder, meer CO2 uitstoot.
Voor 1950 was er nog ruimte genoeg en ondervond men nauwelijks hinder van elkaar. [11]
Dat geldt ook voor de economie:
Met name in het Westen zijn de markten verzadigd. Iedereen heeft alles al. Westerlingen hebben al een of meer auto's, tv's, smartphone's, enzovoorts. Dit leidt tot situaties die vergelijkbaar zijn met het Prisoner's dilemma.

Een voorbeeld
Bij een niet verzadigde markt loont het voor verschillende winkelketens die dezelfde producten verkopen om meer reclame te maken. Immers iedere winkelketen kan een grotere groep klanten bereiken. (geen Prisoner's dilemma)
Bij een verzadigde markt loont het niet als de winkelketens allemaal reclame gaan maken. Immers er zijn niet meer klanten en de koek blijft redelijk gelijk verdeeld. (Neem aan dat producten en reclames vergelijkbaar zijn.)
In de praktijk begint één winkelketen altijd met (mogelijk bescheiden) reclame. Daarna moeten de anderen volgen. Iedere winkelketen heeft meer reclamekosten en krijgt niet meer klanten. De klant zal uiteindelijk de reclamekosten moeten betalen. Iedereen is dus slechter af, het Prisoner's dilemma.
Dat geldt in het algemeen voor negatieve sentimenten in de samenleving:
Negatieve sentimenten in een samenleving kunnen ook leiden tot individuele keuzes die minder goed uitpakken voor de samenleving.
Sentimenten als wantrouwen, angst of agressie kunnen een belangrijke rol spelen.
Ook kunnen onverschilligheid [12],
leven in eigen bubble [13],
polarisatie of maatschappelijke tegenstellingen leiden tot een samenleving waarin mensen zich minder prettig voelen.

Een voorbeeld
Een voorbeeld daarvan is het wapengeweld in de VS. [14]
Veel Ameriken zien het als hun grondrecht om wapens te mogen gebruiken.
Men beroept zich vaak op een amendent uit 1781 [15]
Ten tijde van dit amendent was het wapengeweld een fractie van het huidige wapengeweld.
Hun historie en kopieergedrag [16]
zorgen ervoor dat het wapenbezit en dus het wapengeweld blijven toenemen.
Het individuele gedrag van burgers leidt tot een situatie die verre van optimaal is voor de gemeenschap, het kenmerk van een Prisoner's dilemma. Meer wapens leiden niet tot een oplossing, dat erkennen veel voorstanders ook wel.
Samenwerking daarentegen kan leiden tot een uitweg. [17]
Dat geldt voor destructieve technieken
Ieder indivdu heeft in de vrije markt technische en chemische middelen ter beschikking waarmee grote schade aangericht kan worden aan mensen, dieren en natuur.
DNA technieken [18]
of bestrijdingsmiddelen in de landbouw en veeteelt [19],
zijn daarvan een voorbeeld.

'Doen wat het beste voor het geheel is' betekent dat mensen de samenleving schade kunnen berokkenen al worden opgevangen voordat zij daadwerkelijk schade kunnen aanrichten. En potentieel schadelijke technische middelen komen niet als handelswaar bij individuele burgers terecht omdat dat niet in het algemeen belang is.

Ook de ontwikkeling van wapens als intelligente robots of drones [20],
gemaakt om te doden, zijn daarvan een voorbeeld. Het is technisch mogelijk om wapens telkens geavanceerder te maken. Maar het gebeurt alleen omdat er een vijand is die ook zal gaan werken aan meer geavanceerde wapens. Als het mogelijk is elkaar te vinden in samenwerking, bijvoorbeeld binnen de even­wichts­eco­nomie, is er een weg uit dit Prisoner's dilemma. Economische samenwerking gecombineerd met culturele banden kan zorgen voor een politiek klimaat waarin wapenwedlopen overbodig zijn.

1.2.2. Samenwerking vermindert negatieve sentimenten en bijbehorende ondermeinende individuele keuzes

In vele samenlevingen zijn negatieve sentimenten. Zij zijn veelal een gevolg van de problemen die samenhangen met de vrije markteconomie. We zullen nu zien dat negatieve sentimenten in de samenleving werken op ons brein. Toegelicht wordt dat deze veranderingen in onze hersenen leiden tot meer Prisoner's dilemma's en de samenleving als geheel slechter af is.

Negatieve sentimenten in een samenleving veranderen ons brein
Ten eerste werken negatieve sentimenten in een samenleving op persoonlijk niveau. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat negatieve sentimenten het brein van mensen beinvloedt. De breinen van de leden uit een samenleving met negatieve sentimenten hebben een andere structuur en functioneren anders. Negatieve sentimenten brengen mensen in de overlevingsmodus. Zij leiden tot stress.
Deze overlevingsmodus zorgt ervoor dat we minder goed in staat zijn om deel te nemen aan de samenleving en aan het economisch proces. Dit wordt in een breder verband toegelicht in onderstaande video 'Compassie als oplossing volgens George Monbiot'
Negatieve sentimenten beinvloeden de geestelijke gezondheid van een hele samenleving
Maar negatieve sentimenten hebben ook uitwerking op de samenleving als geheel. Samenlevingen die een historie van geweld hebben zijn anders dan samenlevingen met voorspoed en vrede. Dit wordt toegelicht in onderstaande reportage door de neurologe Olga Klimecki, vanaf 35.37 min tot 38.37 min.

Bij afspelen plaatst de VPRO cookies.
OK
Compassie als oplossing volgens George Monbiot | Wetenschappelijke benadering van compassie door neuroloog Olga Klimecki
"Laten we onszelf als mens weer opnieuw uitvinden door onze positieve gevoelens en onze hartelijkheid voor anderen te herontdekken. En daarmee een andere samenleving op te bouwen, niet op basis van competitie en zucht naar gewin maar uitgaande van gemeenschapsgevoel en onze sociale vermogens."

Olga Klimecki onderbouwt de beweringen die zij in bovenstaande video maakt gedetailleerd in de volgende presentatie van haar wetenschappelijk onderzoek:
Bij afspelen plaatst YouTube cookies.
OK
Olga Klimecki, Empathy and compassion in society
Een presentatie van haar wetenschappelijk onderzoek over dit onderwerp.
Negatieve sentimenten leiden tot meer Prisoner's dilemma's
Mensen met een brein dat vaker in de overlevingsmodus zit zullen ook vaker kiezen voor hun eigen belang, zoals in bovenstaande video's is toegelicht. De bijbehorende stress zorgt ervoor dat ons brein alleen primitieve keuzes maakt die gericht zijn op overleven. We kiezen dan voor eigen belang in plaats van het collectieve belang in situaties waarin dat objectief gezien overbodig is.
Negatieve sentimenten in samenlevingen veroorzaken daarom extra Prisoner's dilemma's.
Echt samenwerken bevordert compassie en beeindigt onze Prisoner's dilemma's
Maar wat heeft compassie, het thema in bovenstaande video's, nu met samenwerking te maken?

Compassie, oftewel begaan zijn met anderen op een liefdevolle manier, krijgt meer zin als er ook concreet iets mee gedaan wordt. In 'Compassie als oplossing' zie je hoe mensen met compassie in een Italiaans dorp vluchtelingen niet alleen opvangen maar ook met hen samenwerken.
Compassie en samenwerking om het beste uit iedereen te halen zijn twee kanten van dezelfde madaille. Compassie leidt tot samenwerking en omgekeerd.

Compassie en samenwerking om elkaar te versterken betekent dat mensen niet in de overlevingsmodus hoeven te zitten. Zij kunnen en zullen keuzes maken die in het belang van de samenwerking zijn. Die samenwerking betekent veel minder Prisoner's dilemma's.

1.2.3. Dus: Samenwerken met aandacht voor de ander en aandacht voor het collectief belang

Bovenstaande paragrafen 1.2.1. en 1.2.2. maken duidelijk dat samenwerken de enigste manier is om een solide economisch systeem te creëren. Echter in beide paragrafen worden andere aspecten van samenwerken naar voren gehaald.

In paragraaf 1.2.1. wordt samenwerken benaderd vanuit economisch perspectief. Samenwerking wordt hier gebruikt in de betekenis van het gecoördineerd handelen in collectief belang. De economische wetenschap kan wel bepalen wat het collectief belang is. Maar zij geeft niet aan hoe je iedereen zo ver kunt krijgen om te handelen in dit collectief belang.

In paragraaf 1.2.2. wordt samenwerken benaderd vanuit sociaal neurologisch perspectief. Samenwerken betekent in deze context handelen vanuit compassie, vanuit de oprechte wil elkaar te ondersteunen en zo samen een beter leven te kunnen leiden. Het in de filmpjes toegelicht wetenschappelijk onderzoek toont aan dat mensen in staat zijn tot dit gedrag. Toch wordt het niet duidelijk hoe onze maatschappij zich zo kan ontwikkelen dat mensen in hun dagelijks leven meer vanuit compassie gaan leven.

Wel is duidelijk dat beide interpretaties elkaar zullen versterken. Deze samenwerkingsvormen gecombineerd leiden tot een solide economisch systeem én een samenleving waarin iedereen zich prettig kan voelen. In paragraaf 1.3. en 1.4. wordt toegelicht hoe in de even­wichts­eco­nomie de omstandigheden zijn geschapen voor samenwerking vanuit fairness, compassie en met oog voor het collectief.

1.3. Wat samenwerken in de even­wichts­eco­nomie betekent...

gecoördineerd handelen in collectief belang en verantwoordelijkheid nemen voor de ander vormen de hoofdbestanddelen voor samenwerking binnen de even­wichts­eco­nomie:

gecoördineerd handelen in collectief belang
Kern van samenwerking in de even­wichts­eco­nomie is dat er gemeenschappelijk beslissingen genomen worden die optimaal zijn voor het geheel. Deelnemen aan de even­wichts­eco­nomie betekent dat je daaraan wil meedoen.

Een deelnemer doet dit in de wetenschap dat het handelen in collectief belang hem uiteindelijk meer voordeel zal opleveren. En wetende dat het huidige vrijheidsideaal -ultime vrijheid om alles te kunnen doen en te kunnen kopen- uiteindelijk voor het overgrote deel van de bevolking leidt tot onvrijheid.

Samenwerking in de even­wichts­eco­nomie betekent dat een hele gemeenschap afspraken met elkaar maakt waarbij het gemeenschappelijk belang voorop staat, zonder dat het individu tekort gedaan wordt. Dit in tegenstelling tot samenwerken in de vijemarkteconomie waarbij iemand alleen meedoet als hij/zij er zelf beter van wordt.

Als gemeenschap kom je tot één aanpak die optimaal is voor het geheel. Voor veel problemen wordt van burgers verwacht dat zij actief meedenken en meewerken aan de gezamenlijk ingeslagen weg. Bij complexe problemen wordt besluitvorming in principe overgelaten aan diegenen die zich daarin willen verdiepen en het vermogen hebben om zich daarin te kunnen verdiepen. De anderen aanvaarden in principe hun beslissingen. Het is niet in ieders belang als er Twitter-achtige scheldkanonnades komen van mensen die bewust niet hebben deelgenomen aan het proces.
Verantwoordelijkheid nemen voor de ander
Een samenwerking die nadelig is voor één partij zal uiteindelijk niet stand houden.
Samenwerken betekent dan ook dat iedereen oog heeft voor het geheel én voor iedereen afzonderlijk. Men verdiept zich in wat het beste is voor de ander en handelt ernaar.
Dit 'Verantwoordelijkheid nemen voor de ander' kan op onderstaande manieren verwoord worden.
Fairness
In een economische context wordt samenwerking gekoppeld aan fairness en betrouwbaarheid. Fairness is de bereidheid om met anderen om te gaan op een manier die voor allen aanvaardbaar is. Hierbij deelt iederen die bereidheid.
Als mensen een langdurige relatie hebben, open zijn, en elkaar vertrouwen, zullen die bereidheid eerder tonen. [6]
Compassie
Gezien vanuit het individu kan 'Verantwoordelijkheid nemen voor de ander' verwoord worden met compassie. Compassie gaat wel wat verder zoals in onderstaande video wordt toegelicht.
Bij afspelen plaatst YouTube cookies.
OK
Passie voor compassie

Zowel Fairness als compassie zijn begrippen die belangrijk zijn in de even­wichts­eco­nomie.
Mensen kunnen handelen volgens het fairness-principe en vanuit compassie als ze in de juiste omstandigheden geplaatst worden. De even­wichts­eco­nomie creëert de omstandigheden waarin mensen gestimuleerd worden om deze manier van omgaan met elkaar te ontwikkelen.
Eerlijk globalisering
Deze samenwerking hoeft niet beperkt te zijn tot lokaal niveau. Samenwerking kan ook op globaal niveau dezelfde voordelen hebben als hierboven besproken. De vraag is dan wel hoe die samenwerking zo vorm gegeven wordt dat dit ook op grote afstand kan werken. En hoe je het zo organiseert dat iemand bereid en in staat is om de verantwoordelijkheid te nemen voor anderen aan de andere kant van de wereld.

De even­wichts­eco­nomie is zo gestructureerd dat samenwerking op globaal niveau hetzelfde verloopt als samenwerken tussen mensen die in dezelfde gemeenschap wonen.

Als burgers andere burgers elders in de wereld echt fair behandelen ontstaat een stabiele wereld waarin wantrouwen, onrecht en de daarmee gepaard gaande oorlogen en migratiestromen onwaarschijnlijker zijn.

1.4. Kunnen grote groepen mensen wel samenwerken? / Kan een economie gebaseerd zijn op samenwerking?

De bovenbeschreven samenwerking in en tussen grote groepen van mensen roept de vraag op of mensen hiertoe wel in staat zijn of hiertoe bereid zijn.
De 'ultieme indivuele vrijheid' wordt immers ingeruild tegen 'actief onderdeel zijn van een gemeenschap'.

Of anders gezegd: het 'individualisme in de betekenis van egoïstisch handelen' [21] wordt ingeruild tegen het collectieve belang. (Het
'individualisme als bron van zelfontplooiing' [21] is juist in ieders belang en maakt daarom deel uit van het collectieve belang.)
De mens kan zich egoïstisch en sociaal gedragen
De mens is van nature noch uitsluitend egoïstisch noch uitsluitend sociaal: We gedragen ons zowel egoïstisch als sociaal. Dit is onze persoonlijke ervaring, maar het volgt ook uit
wetenschappelijk onderzoek, [22]
zoals ook gepresenteerd in de video's van paragraaf 1.2.2.
Ons gedrag wordt vooral bepaald door onze omstandigheden
Hoe we ons gedragen wordt vooral bepaald door de omstandigheden. [23]
Als de omgeving, normen of regels egoïstisch gedrag tegengaan dan vertonen mensen ook minder egoïstisch gedrag. [24a]

Ieder economisch systeem kent structuren of regels met de daaraan gekoppelde normen en waarden. We gaan nu bekijken op welke manier egoïsme of samenwerking wordt versterkt door de mens te plaatsen in een andere economische structuur.
De regels van de vrije markteconomie stimuleren egoïstisch handelen
In een economie waarin zo weinig mogelijk beperkingen gesteld worden aan het economisch handelen van individuen ontstaat een heel (impliciet) normen- en waardenstelsel, zoals we nu zullen zien.
We zijn allemaal in competitie met elkaar en creëren zo een ongezonde samenleving
De psycholoog Paul Verhaeghe licht in onderstaande video op een boeiende wijze toe waarom we tegenwoordig het beeld hebben dat je alles kan bereiken als je je daar maar voor inzet. En iemand die niet slaagt in de maatschappij heeft dat dan ook aan zichzelf te danken.
Omdat iedereen streeft naar dit maximale eigen voordeel zijn we in feite allemaal elkaars concurrenten. Hierdoor kunnen we steeds minder verbinding met elkaar maken. Toch hebben we die verbinding hard nodig.

Professor Verhaeghe onderbouwt dat onze maatschappij daardoor veel ongezonder is dan zo'n 25 jaar geleden.
Sociaal gedrag wordt dominant onder de juiste omstandigheden, een hoeksteen van de even­wichts­eco­nomie
Hij gaat ook in op het relatief nieuwe wetenschappelijk inzicht dat of iemand sociaal gedrag of asociaal gedrag vertoont puur bepaald wordt door omgevingsfactoren.
Dit toont aan dat de aanpak van de even­wichts­eco­nomie zinvol is: In de even­wichts­eco­nomie worden mensen in een omgeving geplaatst waarin sociaal gedrag gestimuleerd wordt. Hierdoor zullen zij zich ook daadwerkelijk socialer gaan gedragen.

Bij afspelen plaatst YouTube cookies.
OK
Lezing van Paul Verhagen over de oorzaken van veel voorkomende (psychische) problemen en hun oorzaken op 23 jan 2017, tijdsduur 1uur en 28 min.
Komisch is het experiment met apen dat aantoont dat primaten (waartoe de mens ook behoort) feilloos aanvoelen wat sociaal en wat asociaal is, zonder dat zij daar een conceptuele context voor hebben. (op 52 minuten)

Daarnaast is er uitgebreid praktisch onderzoek geweest dat aantoont dat gemeenschappen, dorpen of steden uitstekend in staat zijn zich te organiseren. Complexe problemen kunnen door een bottom-up beleid opgelost worden door burgers. [24b]

Machtsverhoudingen zoals in de vrije markteconomie gelden maken egoïstisch
Concurrentie levert in de praktijk een gering aantal winnaars. Deze winnaars, de rijken, de machtigen zijn gemiddeld egoïstischer en het ontbreekt hen niet zelden aan inlevingsvermogen. En het is niet zo dat mensen met meer macht deze eigenschappen al hadden voordat ze macht kregen. Door macht veranderen mensen.
Macht maakt egoïstisch, onbeleefd en respectloos, zoals uit onderzoek blijkt. [25]


In het management van bedrijven in de vrije markteconomie en ook in bestuursfuncties bij de overheid zitten dus mensen die egoïstischer handelen. [26]
Omdat zij de macht hebben wordt egoïstischer handelen de norm.
Dat heeft uiteraard ook zijn invloed op de samenleving als geheel: Als leidinggevende functies bezet worden door mensen die meer egoïstisch, onbeleefd en respectoos handelen dan levert dat wrijving, verzet en woede op in de samenleving. De samenleving als geheel wordt daardoor harder en egoïstischer. (zie ook paragraaf 1.2.2.)
Eerlijke globalisatie stuit in de vrije markt op weerstanden door het denken in 'wij' en 'zij'
Mondiale vrije handel en de daarmee samenhangende impact op bijvoorbeeld de lokale economie en de lokaal beschikbare banen is voor velen reden om te kiezen voor eigen belang.
Er zijn wereldwijd aanzienlijke aantallen mensen die de wereld verdelen in "wij" en "zij". En met hun keuze voor "wij" zijn deze mensen bereid om de anderen, de "zij's" te benadelen. Dit vertaalt zich ook in hun politieke keuzes. [27]
De structuur van de even­wichts­eco­nomie stimuleert samenwerking
De even­wichts­eco­nomie is niet alleen een ander economisch systeem. Het staat ook garant voor een andere samenleving, een andere manier van leven die dicht aansluit bij waar mensen behoefte aan hebben. Dat betekent dat het een economisch systeem is met veel aspecten.
De vele aspecten van de even­wichts­eco­nomie stimuleert mensen met zeer uiteenlopende motieven om deel te nemen aan de even­wichts­eco­nomie. Deelname betekent intensief samenwerken en dat gaat niet vanzelf.
We zullen nu zien hoe de even­wichts­eco­nomie intensieve samenwerking tussen grote groepen mensen stimuleert.

Sociaal gedrag wordt gestimuleerd in een samenleving waarin mensen zich veilig, geborgen, gewaardeerd en gezien voelen. En in een samenleving waarin mensen zichzelf -ook in sociaal opzicht- kunnen ontwikkelen.
Zo'n samenleving moet de economische kracht en de sociale structuren hebben om dit mogelijk te maken.

Een aantal hiervoor relevante omstandigheden en structuren van de even­wichts­eco­nomie worden nu besproken. De rode draad is hoe zij bijdragen aan een samenleving waarin samenwerken vanzelfsprekend is:

  • Stabiel economisch systeem
    Een economisch systeem zonder crises, dat aan alle burgers een goede stabiele financiële basis biedt, is een belangrijke voorwaarde voor sociaal gedrag van burgers.
    Omdat het economisch systeem er voor de burgers is (en niet andersom) kunnen burgers weer 'masters of their own destiny' zijn. En deze onafhankelijkheid stelt burgers in staat weer verantwoordelijkheid te nemen voor hun omgeving.
    Dit vormt een basis voor samenwerking, maar er is meer voor nodig:

  • De lokale economie wordt gemeenschappelijk gestuurd en vormgegeven
    In de even­wichts­eco­nomie bepalen de burgers gemeenschappelijk hoe hun economisch systeem eruit ziet. Zij maken zelf, met elkaar, een bloeiende economie. Burgers hebben de middelen en de ondersteuning om gemeenschappelijk hun economisch systeem te sturen. Zij bepalen hoe goed de economie draait en niet externe factoren.
    Deze economische structuur stimuleert de mensen die onderdeel willen uitmaken van de even­wichts­eco­nomie om samen te werken.

  • Relatief weinig kapitaal- en inkomensongelijkheid
    In de even­wichts­eco­nomie zijn de verschillen in vermogen en inkomen relatief klein. Wetenschappelijk onderzoek toont duidelijk aan dat samenlevingen met weinig ongelijkheid samenlevingen zijn waarin men elkaar vertrouwt en waarin het welbevinden van burgers verbetert. Deze samenlevingen worden gekenmerkt door weinig maatschappelijke tegenstellingen en conflicten.
    Een goede basis voor samenwerking.

  • Zinvol werk voor iedereen
    Werk en met name zinvol werk geeft mensen kansen om zich te ontwikkelen en gebruik te maken van hun vaardigheden. Het bevordert een klimaat waarin mensen zich gewaardeerd voelen en vanuit die waardering ook verantwoordelijkheid gaan nemen voor het geheel.
    Een stevige basis voor samenwerking.

  • Iedereen wordt gestimuleerd zich breed -ook op sociaal vlak- te ontwikkelen
    Doordat iedere deelnemer aan de even­wichts­eco­nomie gestimuleerd wordt om zich op allerlei terreinen te ontplooien worden mensen zich meer en meer bewust van wat eigenlijk essentieel is in hun leven.
    Hierdoor ontwikkelen we ook meer compassie voor alles en iedereen om ons heen. We zijn dan meer in staat om echt met elkaar samen te werken.
    Daarbij zal ook het besef ontstaan dat mensen in essentie ook sociale wezens zijn en gaan wij ons meer richten op het collectieve belang.

  • Iedereen maakt deel uit van goede sociale netwerken
    De structuur van de even­wichts­eco­nomie is zo dat iedereen automatisch deel uit maakt van een gedegen sociaal netwerk. Juist mensen die van nature sociaal wat minder sterk zijn, worden goed ingebed in deze netwerken.
    Deze sociale netwerken zijn zo opgezet dat zij de beoogde brede samenwerking op gang brengen en levend houden.

  • Eerlijke economische betrekkingen op wereldschaal
    De globale economische structuur -globalisering in de vrije markteconomie- is in de even­wichts­eco­nomie ook gebaseerd op samenwerking. Deze globale samenwerking gaat gepaard met wederzijds vertrouwen, fairness en aandacht voor het collectieve belang.
    Deze globale economische structuur komt aan de orde in paragraaf 2.3..
    Omdat ook in de economische betrekkingen op wereldschaal samenwerking de basis is, is samenwerking in de even­wichts­eco­nomie een vanzelfsprekend (economisch) gedrag.
Overigens maakt competitie (en geen concurrentie) wel degelijk deel uit van de even­wichts­eco­nomie
De nadruk op samenwerking binnen de even­wichts­eco­nomie wil niet zeggen dat er geen ruimte is voor competitie.

Natuurlijk maakt competitie ook deel uit van de even­wichts­eco­nomie. Maar er is dan bijvoorbeeld sprake van competitie tussen twee afdelingen van eenzelfde organisatie die eenzelfde product op een andere manier gaan ontwikkelen. Dan gaat het bij beide teams, omdat zij onderdeel zijn van dezelfde organisatie, nog om hetzelfde doel, namelijk een product ontwikkelen waar de consument baat bij heeft. De activiteiten zijn uiteindelijk gericht op het verbeteren van de samenleving als geheel. En niet op het onderuit halen van de andere partij.
Dat is wat anders dan dat twee bedrijven die eenzelfde product maken, proberen een groter marktaandeel te krijgen ten koste van de ander.
Veelal zijn die bedrijven niet bezig met een zo goed mogelijk product voor de consument. Zij beogen expansie ten koste van de ander. Hierbij heeft de samenleving geen baat, zoals al toegelicht in paragraaf 1.2. De samenleving verliest hierbij alleen maar.

1.5. Het Rijnlands model is voorloper van het samenwerkings­model van de even­wichts­eco­nomie

De vrije­markteconomie kan globaal in ingedeeld worden in twee vormen: Het Rijnlands model en het Anglo-Amerikaanse model. Dit laatste wordt ook wel het Neolibe­ralisme genoemd.

Het Rijnlands model vindt zijn oorsprong in Europa. In het Rijnlands model wordt waarde gehecht aan het overleg tussen belanghebbenden en het gemeenschappelijk belang. Deze waarden komen voort uit de geschiedenis en traditie van verschillende Europese landen. Dit model verliest in Europa jammer genoeg steeds meer aan kracht en wordt verdrongen door het Neoliberalistische model.
Het Neoliberalistische model is van oorsprong een Brits en Noord-Amerikaanse manier van opereren in de vrije markt. Hierin staat het streven van bedrijven en individuen naar maximaal eigen voordeel centraal. Zij hechten daarbij nauwelijks waarde aan het algemeen belang. [28]


Zoals hierboven uitgebreid is toegelicht pakt het Neoliberale model uiteindelijk slecht uit voor de economie en de samenleving als geheel. In zekere zin is het samenwerkings­model van de even­wichts­eco­nomie een terugkeer naar het Rijnlandse model dat zich moeilijk kan handhaven in de vrije markt.
Dit samenwerkings­model gaat echter verder omdat samenwerken niet op basis van vrij­blijvendheid gebeurt. Iemand die deelneemt aan de even­wichts­eco­nomie kiest met zijn deelname bewust voor het handelen in collectief belang, ook als een afwijkende individuele keuze op de korte termijn net wat meer persoonlijk voordeel zou kunnen opleveren.
Voor het sociale individu zal dit gedrag vanzelfsprekend zijn.
Het wat meer op eigen voordeel gerichte individu doet dit in de wetenschap dat het handelen in collectief belang hem uiteindelijk meer voordeel zal opleveren. En wetende dat asociaal gedrag zal worden opgemerkt en zal leiden tot aanzienlijk minder voordeel vanuit het collectieve. Een daarop volgende (gedeeltelijke) terugval naar de vrije markt is aanzienlijk minder aantrekkelijk dan het relatief kleine individuele voordeel.

2. Hoe samenwerking in de even­wichts­eco­nomie werkt

In deze paragraaf worden de eerste contouren geschetst van hoe samenwerking in de even­wichts­eco­nomie georganiseerd is. Omdat samenwerking zo'n groot onderdeel uitmaakt van de even­wichts­eco­nomie worden de verschillende manieren waarop wordt samengewerkt in detail besproken bij de vele andere thema's van de even­wichts­eco­nomie. Een aantal details zijn te vinden via de links in de tekst.

2.1. Samenwerking tussen burgers

De parlementaire democratie werkt slecht als er geen binding in de samenleving is
In de vrije markteconomie werkt het merendeel van de burgers nauwelijks samen, laat staan dat men bij moeilijke kwesties probeert om gezamenlijk tot een oplossing of een compromis te komen. 'Iedereen is vrij om te doen en te laten wat hij zelf wil en hoeft zich niets aan te trekken van anderen.' is de achterliggende ideologie. Men brengt zijn stem uit in het stemhokje en verwacht van politici dat zij met oplossingen komen voor problemen waar in de samenleving grote verdeeldheid over bestaat.
Omdat niemand krijgt waarvoor hij/zij in het stemhokje gestemd had is er een steeds groter wordende kloof tussen kiezer en politiek.
De parlementaire democratie is een vorm van het Prisoner's dilemma
De kiezer kiest net als in de vrije­markteconomie een product (een programma van een partij) dat het best bij zijn situatie of zijn opvattingen past. Hij hoeft bij zijn keuze niet na te denken over wat de consequenties van zijn keuze zijn voor anderen in de samenleving. Omdat hij kiest vanuit zijn eigen perspectief (en omdat velen in hun eigen sociale klasse leven) is zijn keuze per definitie niet optimaal voor de samenleving als geheel. Hierdoor is de parlementaire democratie een vorm van het eerder besproken Prisoner's dilemma.
De even­wichts­eco­nomie democratie kent geen Prisoner's dilemma
In de even­wichts­eco­nomie is het ondenkbaar dat hele bevolkingsgroepen nauwelijks contact met elkaar hebben en we in gescheiden werelden leven. In de even­wichts­eco­nomie worden mensen bij elkaar gebracht om kennis te nemen van de problemen die de ander ervaart en iedereen wordt gestimuleerd om met elkaar te werken aan oplossingen.
De democratie van de even­wichts­eco­nomie stimuleert burgers om samen actief te werken aan economische, maatschappelijke en milieuproblemen
Burgers die gekozen hebben om -eventueel gedeeltelijk- deel te nemen aan de even­wichts­eco­nomie nemen ook deel aan een zogenaamde actieve democratie. Deze actieve democratie houdt in dat burgers in allerlei groepen met verschillende sociale klassen en in meerdere settings intensief met elkaar in contact staan en samenwerken aan oplossingen voor economische en maatschappelijke problemen.
Het economisch systeem -met name de organisaties- faciliteert en stimuleert deze actieve democratie.

Door de deelname aan de even­wichts­eco­nomie verandert ook de houding van de burger. Doordat deelnemers aan de even­wichts­eco­nomie als consument anders denken en zij de verantwoordelijkheid voor hun samenleving kunnen en willen nemen zijn zij bereid om gemeenschappelijk te anticiperen op economische, maatschappelijke en milieuproblemen.

2.2. Organisaties zijn optimaal toegerust voor samenwerking

Samenwerking tussen organisaties onderling
Omdat organisaties een vaste klantenkring hebben zijn organisaties geen concurrenten van elkaar. Ook organisaties die hetzelfde product maken kunnen om die reden geen concurenten van elkaar zijn.

En omdat alle organisaties ten dienste staan aan de lokale gemeenschap is het logisch dat organisaties samenwerken om de lokale gemeenschap zo goed mogelijk van dienst te zijn.
Organisaties kunnen samenwerken op eigen initiatief. Ook kan de Verbindende Organisatie, die organisaties actief stuurt, samenwerking tussen organisaties initiëren en begeleiden.

De samenwerking kan bijvoorbeeld bestaan uit het uitwisselen van personeel voor extra werkzaamheden of bij behoefte aan meer expertise. Samen kan men grote projecten opzetten die de daadkracht van de afzonderlijke organisaties overstijgen. Maar ook kan worden samengewerkt bij het gemeenschappelijk benaderen van burgers/klanten om de lokale economie actief vorm te geven.
Bij het vormgeven van de lokale economie zullen technische maar vooral ook sociale innovatie plaatsvinden. Hierbij werken organisaties vaak samen.
Samenwerking tussen organisaties en burgers
Burgers zijn vaste klanten bij de lokale organisaties en zij werken bij lokale organisaties. Zij werken bij een lokale organisatie omdat ze daar, in samenspraak met de lokale gemeenschap, zelf voor gekozen hebben. Hun betrokkenheid is daardoor veel groter dan de betrokkenheid van werknemers bij bedrijven in de vrije markteconomie.
Door de vaste relaties tussen burgers en hun lokale organisaties zullen burgers in principe op een vanzelfsprekende wijze verbonden zijn bij de lokale organisaties. De eerder hierboven aangehaalde actieve democratie, waar zij onderdeel van uitmaken, maakt dat deze verbondenheid ook resulteert in actieve samenwerking tussen burgers en organisaties.

Organisaties zijn geheel afhankelijk van de lokale gemeenschap:
Ten eerste vormt de lokale gemeenschap hun vaste klantenkring. Organisaties hebben geen klanten buiten de lokale gemeenschap.
Daarnaast bepaalt de lokale gemeenschap op hoofdlijnen de gang van zaken in hun organisaties.
Ook zijn de werknemers van een organisatie afkomstig uit de lokale gemeenschap. Zij werken er vanuit het collectieve belang en omdat zij er zelf gekozen hebben.
Door deze afhankelijkheid hebben organisaties er alle belang bij om intensief samen te werken met de lokale gemeenschap.

2.3. Mondiale samenwerking

In het voorafgaande kan het beeld zijn ontstaan dat samenwerking voornamelijk plaatsvindt tussen mensen die in één gemeenschap bij elkaar wonen. Mensen uit regio's die ver van elkaar liggen zullen ook op eenzelfde manier samenwerken. Hoe deze samenwerking is vormgegeven wordt nu globaal toegelicht.

Voor mondiale samenwerking is het belangrijk dat lokaal alles op orde is
Voor mondiale samenwerking is het belangrijk dat er goede lokale samenwerkingsstructuren zijn. Maar zeker zo belangrijk is een goede maatschappelijke en economische basis. Deze aspecten zijn al aan de orde gekomen in de voorafgaande paragrafen.
Voor mondiale samenwerking is structuur nodig
De economische betrekkingen tussen regio's die ver van elkaar afliggen zijn zoals gezegd op basis van samenwerking in plaats van concurrentie.
Dat kan alleen als mensen in een situatie zitten waarin samenwerking gestimuleerd wordt en waarin samenwerking vanzelfsprekend is.
Immers mensen die elkaar niet of nauwelijks kennen en ver van elkaar af wonen zijn niet meteen geneigd om met elkaar samen te werken. [22] [27]


Voor echte samenwerking is het van belang dat
mensen elkaar goed kennen, elkaar vertrouwen, gemeenschappelijke belangen hebben en dat zij ervaren hebben dat samenwerken beter werkt. [29]
De structuur van de even­wichts­eco­nomie die dit bewerkstelligt wordt nu globaal besproken.
Structuur mondiale samenwerking: Beperk internationale samenwerking tot wat behapbaar is voor burgers
In de even­wichts­eco­nomie werkt een regio langdurig samen met een beperkt aantal andere regio's elders in de wereld. Door de samenwerking van een regio te beperken tot enkele regio's elders in de wereld zijn mensen in staat om menselijke waarden die lokaal gerespecteerd worden ook in acht te houden in de samenwerking met andere regio's en hun bewoners.
Structureer samenwerking zo dat internationaal dezelfde menselijke waarden gelden als lokaal
De even­wichts­eco­nomie structureert de betrekkingen tussen regio's zodanig dat mensen intensief met elkaar contact maken, zowel in samenwerkingsverbanden, in de werksituatie, in cultureel opzicht en op persoonlijk vlak. Ook hierdoor zullen de normen en waarden die hoog in het vaandel staan in de lokale even­wichts­eco­nomie ook gelden bij de internationale samenwerking.

3. Samenwerken & Innovatie

Samenwerken binnen de even­wichts­eco­nomie zorgt ervoor dat veranderingen in de economie en de maatschappij anders verlopen. Samenwerking veroorzaakt daarom ander wetenschappelijk onderzoek en andersoortige innovaties. Hoe dit werkt wordt nu toegelicht.

Met innovatie wordt in dit verband niet bedoeld de ontwikkeling van een nog betere waterscooter als hebbedingetje voor de meer welgestelden. We hebben het in deze context over innovaties waarmee het milieu, de samenleving en de economie, nu en in de toekomst gediend zijn.
Het wetenschappijk onderzoek waar we het in deze paragraaf over hebben is het wetenschappelijk onderzoek dat snel tot praktisch toepasbare resultaten moet leiden. Het type onderzoek dat het voorstadium van een innovatie zou kunnen zijn.

3.1. Zijn innovaties in de vrije­markt­eco­nomie wel zinvol?

3.1.1. Innovaties in de vrije markt zijn minder zinvol omdat ze niet gericht zijn op het algemeen belang

In het submenu WAAROM EEN NIEUWE ECONOMIE? zijn onze financiële, economische, maatschappelijke en milieuproblemen toegelicht. Zouden innovaties een bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van deze problemen?

De belangrijke innovaties die momenteel in de vrije markteconomie plaatsvinden zijn veelal technische innovaties. Van dit soort innovaties is bekend dat zij lang niet altijd het beoogde effect hebben. [30]


Gelukte (technische) innovaties binnen de vrije­markteconomie leveren producten op waarvoor een klant wil betalen. Voor problemen die grote delen van de economie en/of samenleving en/of het milieu treffen hoeven innovaties 'waar de klant voor wil betalen' niet de beste oplossing te zijn.
In de vrije markt is dit echter de meest gebruikelijke manier om problemen aan te pakken.

We zullen nu zien dat innovaties binnen de even­wichts­eco­nomie zo plaatsvinden dat onze grote problemen fundamenteler kunnen worden aangepakt.

3.1.2. Vrije markt zeker niet optimaal voor succesvolle innovaties

Nogal wat economen en politici beweren dat de vrijemarkteconomie is onmisbaar voor het aanjagen van innovaties. We zullen nu gaan zien dat de vrijemarkteconomie helemaal niet zo productief werkt als het gaat om innoveren en de vruchten daarvan ten goede laten komen aan de samenleving.

In de video De Slimme Staat wordt toegelicht waarom de samenleving veel meer zou moeten terugkrijgen van de winsten die innovatieve bedrijven maken. Deze bedrijven hebben hun producten alleen kunnen ontwikkelen omdat de staat alle voorafgaande wetenschappelijke onderzoek heeft gefinancieerd. Zonder die investering zou het voor bedrijven totaal niet interessant of onmogelijk zijn om hun producten op de markt te brengen.

Bij afspelen plaatst de VPRO cookies.
OK
De Slimme Staat
We denken dat nieuwe technologie wordt ontwikkeld door hippe bedrijven als Google en Apple. Maar is dat wel zo?, Tegenlicht 15 oktober 2015
Gebaseerd op het onderzoek van de Italiaans-Amerikaanse econoom Mariana Mazzucato.
Ontwikkelingen rond AI
Ook de ontwikkelingen rond AI vanaf 2023 (met als eerste grote succes ChatGPT) waren niet mogelijk geweest zonder het onderzoek dat vanaf de jaren 50 van de vorige eeuw aan universiteiten voornamelijk in de Westerse wereld heeft plaatsgevonden.
De eerste aanzet voor de ontwikkeling Artificiële Intelligentie is rond 1958 gedaan door de psycholoog Frank Rozenzenblad. Marvin Minsky and Seymour Papert hebben in 1969 de basis gelegd voor het eerste ontwerp voor een AI model. Rumelhart heeft in 1986 met zijn onderzoek het praktische nut van grote AI modellen die voor die tijd snel konden leren aangetoond. Vanaf die tijd groeide het aantal wetenschappers in het Westen dat hiermee bezig was enorm en explodeerde het aantal wetenschappelijke publicaties. [31]


Decenia lang zagen industie en multinationals er niets in. Totdat rond 2015-2020 de AI algoritmen zo praktisch toepasbaar waren dat ze opgepakt werden door commerciële bedrijven. Daaraan is dus zo'n 60 jaar aan (Westers) wetenschappelijk onderzoek vooraf gegaan. Wetenschappelijk onderzoek dat (samen met ander wetenschappelijk onderzoek dat niet heeft geleid tot een vergelijkbaar spectaculair resultaat) is betaald door de belastingbetaler. Deze belastingbetaler moet jammer genoeg weer betalen voor het commerciële gebruik ervan.

Ook jammer dat de Westerse maatschappijen met de vrijemarkteconomie onvoldoende in staat zullen zijn de voordelen hiervan naar zich toe te trekken. Dat kan bijvoorbeeld wel met het systeem van staatskapitialisme van China, dat haar economisch systeem volledig gaat bouwen op AI. In het staatskapitialisme van China worden alle relevante individuele bedrijven vanuit de communistische partij aangestuurd.
De vrijemarkteconomie brengt relatief weinig innovaties voort die de maatschappij versterken en zal uiteindelijk daaraan ten ondr gaan
Het argument 'de vrijemarkteconomie is onmisbaar voor het aanjagen van innovaties' van de plijtbezorgers voor de vrijemarkteconomie is daarmee ontkracht: Een ander economisch systeem dat stimulansen geeft om wetenschappelijke kennis te gebruiken bij het ontwikkelen van producten en diensten zal ook een scala aan innovatieve producten voortbrengen. En een economisch systeem gericht op samenwerking zal zeer waarschijnlijk succesvoller zijn in innovatie omdat de innovaties gericht zijn op het optimaliseren van het economisch systeem en de maatschappij als geheel.

En uiteindelijk zullen de mogelijke innovaties die nog voortkomen uit de vrijemarkteconomie nadat de wereldeconomie ergens na 2040 langdurig in zwaar weer terecht komt, niet meer leiden tot een weg omhoog.

3.2. Innovaties in de even­wichts­eco­nomie zijn effectief en grondig

In deze paragraaf wordt toegelicht waarom samenwerking volgens het model van de even­wichts­eco­nomie naast bestaande innovatie heel andere vormen van innovatie mogelijk maakt. Om dat duidelijk te maken wordt innovatie in de vrijemakteconomie vergeleken met innovatie in de even­wichts­eco­nomie.

Innovaties in de vrije markt leveren een oplossing voor één probleem maar creëren daardoor andere problemen
Innovatie gestimuleerd door concurrentie levert producten die een oplossing bieden voor één probleem. Door deze benadering kunnen er weer andere problemen ontstaan. Dit wordt uitstekend verwoord in onderstaande voordracht van Leyla Acaroglu

Bij afspelen plaatst YouTube cookies.
OK
Leyla Acaroglu legt in de TEDx 'Why We Need to Think Differently About Sustainability' toe dat veel producten die een oplossing bieden voor een (milieu) probleem uiteindelijk weer andere milieuproblemen veroorzaken.
Zij geeft aan dat we deze problemen anders moeten gaan benaderen.

De benadering van innovatie als een vernieuwing die geen nieuwe complicaties veroorzaakt in onze economie, onze samenleving en ons milieu lijkt het meest voor de hand liggend. We gaan nu bekijken hoe deze innovaties tot stand zouden kunnen komen.
Innovaties zonder focus op het collectief zijn niet altijd effectief
Concurrentie in de vrije markt dicteert dat bedrijven die innovaties op de markt brengen zeker ook gericht moeten zijn op eigen voordeel. Alleen bedrijven die goed op hun eigen belangen letten zullen de concurrentiestrijd overleven, zeker als het wat minder goed gaat.
En ook consumenten in de vrije markt kijken eerst naar wat het hun zelf oplevert. Hetzelfde geldt voor andere afnemers van innovatieve producten in de vrije markt.
De primaire focus op het gemeenschappelijk belang ontbreekt daardoor. Nash leert ons dat het collectief hierdoor uiteindelijk slechter af is.
Innovaties die het collectief dienen komen vanuit het collectief
De even­wichts­eco­nomie stimuleert samenwerking die erop gericht is het collectief te dienen. Hierdoor zullen ook innovaties ontstaan waar de gemeenschap/ het collectief het meeste baat bij heeft.
Mensen zullen daarom binnen de even­wichts­eco­nomie samenwerken aan innovaties die de economie én de samenleving én het milieu gezamenlijk tot hun recht laten komen.
Bij innovaties vanuit het collectief worden alle aspecten meegenomen
Samenwerking in de even­wichts­eco­nomie zal er toe leiden dat mensen met elkaar zullen gaan overleggen over wat nu echt belangrijk is. Zij zullen alle aspecten van een probleem of meerdere samenhangende problemen met elkaar bespreken en uiteindelijk tot een aanpak moeten komen. Hierbij worden alle mogelijke innovaties betrokken.

En omdat in dit overleg niet de kostprijs centraal staat maar 'voor welke manier van leven kiezen we' zullen er heel andere innovaties plaatsvinden.
Die innovaties zullen zelden gericht zijn op meer welvaart, maar bijna altijd op meer welzijn.
De aandacht zal niet meer uitgaan naar meer producten. De aandacht zal uitgaan naar hoe iedereen zijn leven wil leiden, rekening houdend met anderen en het milieu.

3.3. Samenwerking brengt grootschalige innovatie en een breed productaanbod

Samenwerking tussen organisaties maakt grootschalige innovatie mogelijk
Organisaties in de even­wichts­eco­nomie zijn zo flexibel dat zij op grote schaal kunnen samenwerken. Dit is een bron van grootschalige innovatie zoals we nu zullen zien:

Laten we als voorbeeld de tot ieders verbeelding sprekende autoindustrie nemen.
Moderne auto's zijn hightechproducten. Veel onderdelen in een auto komen van toeleveranciers. [32]

De autoproducent, maar zeker ook de toeleveranciers zijn erg innovatief. [33]
Om op termijn innovatief te kunnen blijven is het voor de fabrikant belangrijk om langdurig samen te werken met toeleveranciers die daar goed in zijn.
En juist dat kan optimaal in de even­wichts­eco­nomie. Zowel de autofabrikant als de toeleveranciers hebben in de even­wichts­eco­nomie maar één belang en dat is hun klanten, de autokopers, zo goed mogelijk te bedienen. Doordat zij geen commerciële belangen hebben kunnen zij zich volledig focussen op een goed eindproduct en op verregaande samenwerking om dit goede eindprodct te maken. Deze duidelijke focus zorgt ervoor dat alle energie naar innovatie gaat.

Een ander aspect is dat zowel de autofabrikant als de toeleverancier wereldwijd kunnen samenwerken met alle organisaties die actief in hun branche zijn. Ook kunnen organisaties ervoor kiezen om hun onderzoek en innovatie-activiteiten (deels) onder te brengen in één centrale organisatie. Hierdoor is er veel meer potentie voor innnovatie. Én iedere organisatie kan de innovaties van anderen gebruiken.
Samenwerking tussen organisaties en flexiblisering maakt variatie in het productaanbod mogelijk
Autofabrikanten kunnen in de even­wichts­eco­nomie wereldwijd samenwerken. Hierdoor kan een fabrikant ook modellen van andere fabrikanten in productie nemen of varianten die beter geschikt zijn voor zijn lokale markt daarvan afleiden.
Dit vereist flexibilitiet van de fabrikant en zijn toeleveranciers. Ook zal het in productie hebben van veel modellen een bepaalde schaalgrootte vereisen. Omdat de flexibilisering van productieprocessen alsmaar zal toenemen wordt een dergelijke benadering telkens reeeler.

Het is echter aan de samenleving om te bepalen hoeveel variatie van het productaanbod passend is. De samenleving zelf geeft aan welk aanbod van auto's past binnen de manier waarop men wil consumeren. Want flexibilisering is in de even­wichts­eco­nomie geen doel op zich maar een manier om de samenleving meer welzijn te brengen.

3.4. Innovatie binnen de even­wichts­eco­nomie in de praktijk

3.4.1. Initiatieven tot innovatie

De Verbindende Organisatie is de centrale organisatie van de even­wichts­eco­nomie. Zij heeft onder andere als taak mensen te stimuleren om mee te denken en mee te beslissen. De centrale vraag daarbij is hoe de samenleving met haar eigen economie, maatschappij en haar milieu wil omgaan. Vanuit de behoefte aan verandering zal vaak de vraag naar nieuwe producten, nieuwe manieren van organiseren van de economie, nieuwe manieren om met elkaar om te gaan, enzovoorts ontstaan. Om die behoefte te vervullen is vaak innovatie nodig.

De Verbindende Organisatie weet dus wat er in de samenleving leeft en kan op basis daarvan innovaties gaan inventariseren. Burgers of Organisaties zullen ook zelf met innovatie-activiteiten komen. Zij kunnen zelf of met hulp van de Verbindende Organisatie zoeken naar draagvlak in de samenleving.

De Verbindende Organisatie zal de ontwikkeling van innovaties begeleiden die passen binnen de behoefte van de samenleving. Ook kan zij innovaties die nog in de kinderschoenen staan ondersteunen, in de verwachting dat ze wellicht in de toekomst nuttig kunnen zijn.

3.4.2. Inspraak en financiering

Omdat de gehele samenleving gebaat is bij innovatieve ontwikkelingen is het logisch dat de samenleving deze via haar organisaties financiert. Iedere organisatie gebruikt een deel van haar budget voor innovatie en/of onderzoek. Ook kan er financiering komen vanuit de Beheer Organisatie.

De Monetaire Organisatie maakt een financiëel overzicht van alle innovaties en de risico's ervan. Zij brengt afgewogen adviezen uit aan de lokale gemeenschap.
De lokale gemeenschap financieert dus innovatie via haar organisaties en heeft via haar organisaties ook inspraak in hoe het geld besteed wordt.

3.4.3. Risico's en voordelen

Innovaties financieren betekent ook het risico nemen dat de innovatie uiteindelijk geen bruikbaar product of dienst oplevert.

Alle mislukkingen en alle successen bij elkaar genomen zullen de investeringen uiteindelijk goed uitpakken, mits er goed nagedacht is over het geheel aan investeringen. Dit is de taak van de Monetaire organisatie.

In de even­wichts­eco­nomie is het niet zo dat het geïnvesteerd kapitaal een financieel rendement moet opleveren, zoals dat in de vrije markteconomie wel het geval is. De innovaties die geleid hebben tot succesvolle producten of diensten in de even­wichts­eco­nomie worden zijn veel goedkoper dan in de vrije markteconomie omdat er geen investeerders zijn die én de ontwikkelingskosten én een hoog rendement willen ontvangen. Hierdoor is de kostprijs van die producten en diensten aanzienlijk lager dan in de vrijemarkteconomie.

3.4.4. Ontwikkelen van innovaties

Onderzoek kan worden gedaan in speciaal daarvoor opgerichte organisaties of in bestaande organisaties. Als het een innovatie betreft die door een individu of een groep van mensen gedaan is in de privésfeer dan kan de Verbindende organisatie een organisatie rond hen oprichten of ze in een bestaande organisatie plaatsen.

Behalve de formele structuur voor innovatie die door de even­wichts­eco­nomie gevormd wordt, is hoe samenwerking en innovatie wordt vormgegeven belangrijk bij het succes ervan. In onderstaande presentatie wordt toegelicht hoe het proces van samenwerking en innovatie succesvol kan worden begeleid.

Bij afspelen plaatst YouTube cookies.
OK
Linda Hiil: How to manage for collective creativity

3.4.5. Intellectueel eigendom

Innovatie gedragen door een individu
Bij onderzoek ontstaat mogelijk intellectueel eigendom. Mogelijk wordt er patent aangevraagd. Aan wie komt dat eigendom toe?

Ook voor intellectueel eigendom of patent of een geleverde bijdrage aan een innovatie geldt dat het collectieve belang voorop staat.
Indien een patent gebruikt wordt om er maximaal financiëel rendement mee te behalen dan wordt er gehandeld volgens het principe van de vrije markt. Daarmee verlaat de patenthouder de even­wichts­eco­nomie.

De samenleving laat aan uitvinders en onderzoekers uit haar midden echter zeker haar waardering blijken: De Verbindende Organisatie overlegt met de uitvinder of onderzoeker over waarde van de vinding voor de samenleving en hoe hij/zij beloond wil worden. Net zoals bij de inspanningen van alle burgers/werknemers hoort daarbij een materiële en een immatriële vergoeding die recht doet aan het nut van hun inzet voor de samenleving.
Innovatie geïnitieerd vanuit de organisatie
Samenwerking betekent dat organisaties van elkaars vindingen gebruik kunnen maken. De Verbindende Organisatie treedt in overleg met alle belanghebbende organisaties over hoe men de organisatie die de innovatie ontwikkelt ondersteund kan worden. Daarbij wordt door alle partijen gekeken naar wat fair is.
Patenten die het collectief belang voorop stellen
Intellectueel eigendom wordt binnen de even­wichts­eco­nomie niet geclaimed omdat vindingen collectief gebruikt worden.

Er kan binnen de even­wichts­eco­nomie gewerkt worden met patentering: Vindingen binnen de even­wichts­eco­nomie worden niet ter beschikking gesteld aan bedrijven in de vrije markt als dat het collectieve belang schaadt.

Referenties en noten

Handelen in eigen belang betekent volgens Smith niet dat je egoïstisch wordt
Nadere toelichting varianten van het Prisoner's dilemma
Varianten van het Prisoner's dilemma in het vervoer
Sociaal dilemma of Tragedy of the commons
De klimaatspagaat
eerlijk spelen werkt het best
Samenvatting van belangrijk boek over samenwerking door Robert Axelrood
Introductie door econoom over voordeel van collectief versus egoistisch handelen
Waarom samenwerking werkt, vanuit de praktijk in de vrije markt
Wetenschappelijke artikelen over samenwerking en het effect daarvan.
De patstelling in het klimaatprobleem
Onverschilligheid van de machthebbende elite tov de rest van de bevolking
We leven steeds vaker binnen de eigen groep of in een eigen wereldbeeld
Waarom hebben burgers wapens in Amerika?
Tweede amendement van de grondwet van de Verenigde Staten
Kopieergedrag is er in veel vormen
´Schaam je'!: scholieren VS komen in opstand tegen het nalaten van wapenregulering in politiek
Spelen met dna brengt risico's met zich mee de volksgezondheid
Groei­hormo­nen in de veeteeld: Een opge­lost probleem of een actuele zaak?
Artifi­cië­le Intel­li­gen­tie wordt telkens meer gebruikt in wapens
Individualisme heeft twee kanten; gerichtheid op eigen belang en gerichtheid op indiviuele ontplooiing
De mens als sociaal individu, de groene amsterdammer
Artikelen over hoe sociale normen ons gedrag beïnvloeden
Mensen kunnen als groep verleid worden tot sociaal gedrag
Elinor Ostrom's 8 Principles for Managing A Commmons
Mensen kunnen als groep verleid worden tot sociaal gedrag
Onderzoek naar fraude en corruptie in Nederland
Verband tussen globalisatie en politieke keuzes, een wetenschappelijke benadering
Het Rijnlands model als inspiratiebron
[1] Het najagen van eigen belang betekende volgens Adam Smith niet dat mensen egoïstisch worden.
Adam Smith (1723-1790) - Econoom, liberaal en verlichtingsdenker
[2] Uitleg met meerdere varianten van het Prisoner's dilemma in Wikipedia
Uitgebreide uitleg van het Prisoner's dilemma
[3] Vervoers variant van het Prisoner's dilemma
Op Wikipedia is ook een Vervoers variant van het Prisoner's dilemma te vinden
[4] Als we de Aarde willen beschermen, dan moeten we minder denken aan wat dat ons oplevert
Tragedy of the commons
[5] U wilt best duurzamer gaan leven, maar pas wanneer anderen dat ook doen
[6] De lessen van Nash theorie zijn simpel en degelijk: het (economisch) spel zo samen te spelen dat men gemeenschappelijke doelen bereikt worden, is altijd beter dan een competatieve insteek om er zelf beter van te worden.
John Nash, Robert Axelrod: Game theory and the art of playing nice, outsourcemag.com
John Nash, Robert Axelrod: Game theory and the art of playing nice, futureofsourcing.com
[7] Book review: The evolution of cooperation by Robert Axelrood, Foudation for Economic Education
[8] Video van Hugo Sonnenschein over Nash modellen in onderhandelen
Beginnen bij 7:76 tot 22.49 people doing the best for themselfs may not promote the social good.
Na 22.49 min wordt zijn verhaal wat te gedetailleerd voor niet economen.
[9] Diverse praktische artikelen over samenwerking en het effect daarvan onder verschillende omstandigheden.
Competition or collaboration: Which will help your team produce the best results?
Why cooperation is better business than compettition
[10] Wetenschappelijke artikelen over samenwerking en het effect daarvan.
Wat is het sociale dilemma?
A Model of human cooperation in social dilemma' s
[11] Het milieu is een Prisoner's dilemma
[12] Onverschilligheid van de machthebbende elite tov de rest van de bevolking zie je in veel vormen en in veel landen:
'Elite gezocht' is een boek waarin een moreel beroep gedaan wordt op de economische elite van Nederland om meer verantwoordelijk te dragen voor hetgeen er mis gaat in Nederland door de manier waarop de elite geld verdient en renteniert.
Discussie naar aanleiding van 'Elite gezocht', Programma Buitenhof 2019, fragment vanaf 34:16 min
Suzan David heeft het in haar TEDtalk over hoe witte mensen in ZuidAfrika in het verleden onverschillig waren over wat er gebeurde als gevolg van apartheid. Als psychologe geeft ze handvaten over hoe we als mens we met onverschilligheid zouden kunnen omgaan.
TEDtalk: The gift and power of emotional courage, Suzan David
[13] Leerlingen groeien op in hun eigen bubbel
Kim Putters, directeur SCP, 2018: voorwaarden voor een inclusieve samenleving
Zie pagina 25 Fragmentatie van de Nederlandse samenleving
[14] Waarom hebben burgers wapens in Amerika?
[15] Tweede amendement van de grondwet van de Verenigde Staten
[16] Kopieergedrag
Werknemers kopieren onethisch gedrag
Kinderen willen sigaret weren van de sportclub
Zijn school shootings besmettelijk
[17] ´Schaam je'!: scholieren VS komen in opstand tegen het nalaten van wapenregulering in politiek
[18] Na de reportage 'Dokteren met DNA' blijft mogelijk de indruk hangen dat het spelen met het maken van dna door leken onschuldig is. Experts, die ook kort hierover iets zeiden, geven aan dat spelen met dna wel degelijk risico's met zich mee kan brengen voor de volksgezondheid.
Dokteren met DNA
[19] Groeihormonen in de veeteeld: Een opgelost probleem of een actuele zaak?
[20] Growth of AI could boost cybercrime and security threats, report warns
Google's AI is being used by US drone programme
[21] Individualisme heeft twee kanten; gerichtheid op eigen belang en gerichtheid op indiviuele ontplooiing.
Individualisme
[22] De mens als sociaal individu, de groene amsterdammer
Verkennend onderzoek door de WRR over hoe mensen beslissen en hoe hun gedrag beïnvloed wordt:
De menselijke beslisser, over de psychologie van keuze en gedrag, wetenschappelijke raad voor het regeringsbeleid 2009
[23] Artikelen over hoe sociale normen ons gedrag beïnvloeden:
Wat is de invloed van sociale normen op gedrag
Invloed van de sociale omgeving
Invloed sociale omgeving op eetgedrag
[24a] Mensen kunnen als groep verleid worden tot sociaal gedrag:
De mens is niet zelfzuchtig
Psychologische inzichten in maatschappelijk ongewenst gedrag en hoe dit kan worden voorkomen
[24b] Bottum op samenwerking kan succesvol zijn als er een aantal spelregels in acht gehouden worden:
Elinor Ostrom's 8 Principles for Managing A Commmons
Mensen zijn wel degelijk in staat succesvol samen te werken, VPRO Tegenlicht 30 maa 2018
[25] Mensen kunnen als groep verleid worden tot sociaal gedrag:
Waarom machtige mensen vaak zo egoistisch en asociaal zijn
Waarom macht eigenlijk een vloek is
[26] Bart Koning met zijn boek Vriendjespolitiek: Fraude en curruptie in Nederland uit 2018
In zijn onderzoek naar Fraude en curruptie in Nederland concludeert de schrijver Bart Koning dat zonnekoning gedrag een terugkerend verschijnsel is bij de vele Nederlandse affaires. Schuldigen zijn vaak eerst capabele bestuurders die eenmaal in topposities geen tegenspraak meer dulden en ontoelaatbaar gedrag gaan vertonen. Met name in Nederland zijn veel van dit soort bestuurders.
VPRO documentaire naar aanleiding van het boek Vriendjespolitiek: Fraude en curruptie in Nederland
Artikel met dezelfde strekking van Bart de Koning in Follow the money
Interview met Bart Konings op BNR Hemmen 17-7-2018 naar aanleiding van zijn boek, het voorlaatste onderwerp in het radio uur
[27] Diana C Mutz, How the world understands globalisation and how that understanding shapes individual political preferences
[28] Het Rijnlands model als inspiratiebron
[29] Regionale samenwerking
Werken aan vertrouwen
Participand, een regionaal netwerk ter bevordering van internationale samenwerking
Leren samenwerken tussen organisaties
Samenwerking in de publieke dienstverlening
Voorwaarden voor samenwerken bij verschillende vormen van samenwerking
[30] Wiebes die hybride auto is dus niet zo duurzaam
Voorkom rebound-effect! Hoe blijven uw energie investeringen renderen?
Deeleconomie onder een noemer
We belonen onszelf voor inconsequent gedrag
Uiteraard is zijn er ook onderzoeken die concluderen dat innovaties precies het gewenste effect hebben. (Zij kijken minder naar de bijeffecten van innovaties )
Veel milieuproblemen nemen toe door stijgende consumptie. De oplossingen liggen vooral in gedragsverandering van consumenten.
Verspilde energie?
Verspilde energie wat doen Nederlanders voor het milieu?
Innovaties niet altijd gewenste effect, gedragsverandering belangrijk
[31] De eerste aanzet voor de ontwikkeling AI is rond 1958 gedaan door de psycholoog Frank Rozenzenblad. Marvin Minsky and Seymour Papert publiceerden in 1968 een serie wetenschappelijke artikelen over het zogenaamde perceptron. Dit perceptron is in feite de eerste en meest primitieve vorm van Artificiële Intelligentie
Perceptrons: an introduction to computational geometry, 1968 in Wikipedia
Met de publicatie van (Rumelhart en anderen) over het leeralgoritme backpropagation in 1986 werd AI erg populair in de universitaire wereld. Dit algoritme was een doorbraak. Het liet zien wat de potentie van AI was:
Who Invented Backpropagation?
Eerste vormen van Artificiële Intelligentie
[32] Autofabrikanten hebben veel externe toeleveranciers
Mooie timelapse van een MINI productieproces met de montage van een grote hoeveelheid onderdelen
BMW is zo transparant om van een aantal modellen de toeleveranciers te publiceren
Autofabrikanten hebben veel externe toeleveranciers
[33] Van toeleveranciers aan de autoindustrie wordt innovatie verwacht
Waarom de Nederlandse auto industrie nog springlevend is
Ontwrichting industrie vormt bedreiging voor bestaande verdienmodellen
Van toeleveranciers aan de autoindustrie wordt innovatie verwacht